Tiêu chảy trong điều trị ung thư: Nguyên nhân & cách phòng tránh

Tiêu chảy là tình trạng đại tiện thường xuyên hơn bình thường, ra phân lỏng hoặc nước. Trong hoặc sau khi điều trị ung thư, bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng tiêu chảy. Khi gặp tình trạng tiêu chảy trong điều trị ung thư, hãy liên hệ ngay với nhân viên y tế.

Bác sĩ có thể đưa ra một số cách giúp bạn xử trí tình trạng này.

Nguyên nhân gây tiêu chảy trong điều trị ung thư

Một số nguyên nhân gây tiêu chảy trong ung thư thường liên quan đến các phương pháp điều trị. Bao gồm:

Đang trong các đợt truyền hóa chất – hay hóa trị liệu
Liệu pháp miễn dịch
Xạ trị vùng chậu – có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa – cụ thể gây ra tình trạng tiêu chảy trong điều trị ung thư
Những người bệnh phải phẫu thuật cắt bỏ một phần ruột.
Tuyến tụy bị ảnh hưởng bởi ung thư
Bệnh mảnh ghép chống lại vật chủ (Graft-versus-host-disease), một tác dụng phụ do cấy ghép tủy xương

Ngoài ra, có một số nguyên nhân gây ra tiêu chảy không liên quan tới quá trình điều trị ung thư, như:

Bệnh lý ruột kích thíchhoặc viêm ruột
Nhiễm siêu vi
Không thể tiêu hóa một số loại thức ăn nào đó.
Do tác dụng phụ khi sử dụng kháng sinh – dẫn tới tiêu diệt luôn cả hệ lợi khuẩn
Nhiễm một loại vi khuẩn gây tiêu chảy gọi là Clostridium difficile

Các nguyên nhân gây tiêu chảy trong điều trị ung thư là khác nhau ở mỗi bệnh nhân.

Nguyên nhân gây tiêu chảy có thể được xác định thông qua các xét nghiệm cần thiết.

Mức độ tiêu chảy trong điều trị ung thư

Không chỉ riêng tiêu chảy trong điều trị ung thư. Tiêu chảy nói chung được chia thành các cấp độ. Dựa trên bảng phân loại của Viện Ung thư Quốc gia (Hoa Kỳ):

Tiêu chảy độ 1: Số lần đại tiện tăng nhưng ít hơn 4 lần/ ngày.
Tiêu chảy độ 2: Số lần đại tiệng tăng từ 4 – 6 lần/ ngày.
Tiêu chảy độ 3: Gồm nhiều yếu tố. Người bệnh cần nhập viện để theo dõi và điều trị
- Số lần đại tiện tăng hơn 7 lần/ ngày.
- Không kiểm soát được đại tiện, ỉa són.
- Giảm khả năng sinh hoạt và tự chăm sóc bản thân hàng ngày.
Tiêu chảy độ 4: Tình trạng đe dọa tính mạng và cần được chăm sóc đặc biệt ngay.

Phòng ngừa và kiểm soát tiêu chảy trong điều trị ung thư

Đối với tình trạng tiêu chảy nhẹ. Mặc dù tạo nên cảm giác khó chịu nhưng thường không gây ra vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Cần đặc biệt chú ý quan tâm đến tình trạng tiêu chảy nặng. Tiêu chảy nặng có thể dẫn đến mất nước và rối loạn điện giải. Có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không kjip thời cân bằng nước và điện giải cho cơ thể.

Phương pháp phòng ngừa và kiểm soát tiêu chảy trong điều trị ung thư tốt nhất phụ thuộc vào triệu chứng và nguyên nhân gây tiêu chảy.

Những phương pháp sau cũng có thể giúp xử trí tiêu chảy mức độ nhẹ (Độ 1 hoặc 2):

Tránh uống café, rượu, các chế phẩm từ sữa, thức ăn béo, nhiều xơ, nước cam, nước mận, và đồ ăn cay.
Tránh dùng các thuốc nhuận tràng và metoclopramide (Reglan). Metoclopramide thường được dùng để ngăn ngừa nôn và buồn nôn do hóa trị.
Ăn thành những bữa ăn nhỏ thường xuyên với những loại thức ăn dễ tiêu. Các loại thực phẩm nên ăn gồm: chuối, cơm, khoai tây. Trường hợp tiêu chảy do hóa trị gây ra. Bác sĩ có thể sẽ đề nghị một chế độ ăn ít chất xơ. Hoặc đề nghị thay đổi chế độ ăn khác.
Uống nhiều nước lọc hoặc dung dịch Oresol để ngăn ngừa mất nước do tiêu chảy. Lưu ý, uống từng ngụm nhỏ, chia làm nhiều lần. Những người bị mất nước nặng có thể cần truyền dịch qua đường tĩnh mạch.
Đối với tiêu chảy nặng do hóa trị, cần thông báo ngay với bác sĩ để hỏi xem có nên thay đổi lịch trình điều trị hoặc có kế hoạch thay đổi khác.
Hãy hỏi bác sĩ những loại thuốc để phòng tránh tiêu chảy… Các thuốc sau thường được dùng trong tiêu chảy do hóa trị:
- Loperamide (Imodium)
- Diphenoxylatevà atropine (Lomotil)

Các nhà nghiên cứu cũng đang nghiên cứu những loại thuốc ngăn ngừa tiêu chảy do xạ trị vùng chậu. Tuy nhiên, chưa có loại thuốc nào được phê duyệt để đưa ra thị trường.